DoeMee-onderzoek 2021: de praktijk van de Wob

Het DoeMee-onderzoek 2021 heeft als onderwerp de praktijk van de Wet Openbaarheid van Bestuur, oftewel de Wob. Openbaarheid is geen gunst die een overheid verleent, maar een recht van een burger. Het stelt hem of haar onder meer in staat de overheid te controleren. Dat is geregeld in de Wob. Wie iets wil weten over bijvoorbeeld een bepaald besluit van de overheid kan hiervoor een Wob-verzoek indienen bij de betreffende overheid. Overheden moeten hier in principe gehoor aan geven, al kan besloten worden bepaalde informatie niet openbaar te maken. Bijvoorbeeld in geval van privacy- of bedrijfsgevoelige informatie. In de Wob is ook geregeld dat overheden binnen een bepaalde termijn op een Wob-verzoek moeten reageren.

Uit een eerste beknopte inventarisatie blijkt dat overheden verschillend met Wob-verzoeken omgaan, net als met de informatie die erover te vinden is. Zo lijken de meeste overheden wel informatie te verschaffen over het indienen van een Wob-verzoek maar verschilt de transparantie over de afhandeling. Er zijn websites waar weinig over de afhandeling te vinden is, er zijn sites waar het besluit op een Wob-verzoek in enkele regels is samengevat en er zijn sites waar het besluit en alle verstrekte informatie voor iedereen toegankelijk is. Deze laatste variant sluit het beste aan bij de nieuwe Wet open overheid die ervoor moet zorgen dat overheidsinformatie beter vindbaar, uitwisselbaar en eenvoudig te ontsluiten is.

Voor een burger kan dit betekenen dat de mogelijkheden om van zijn of haar rechten op openbaarheid van overheidsinformatie gebruik te maken, van overheid tot overheid kunnen verschillen. In dit doemee onderzoek wordt de huidige praktijk van de Wob in kaart gebracht.

Mogelijke onderzoeksvragen zijn:

• Staat op de website hoe er een Wob-verzoek ingediend kan worden bij de overheidsinstantie?
• Hoeveel WOB-verzoeken zijn er in 2018, 2019 en 2020 bij de overheidsinstantie ingediend?
• Hoeveel van deze verzoeken zijn niet ontvankelijk verklaard? Is er zicht op de gronden voor het niet-ontvankelijke verklaren?
• Bij hoeveel van de ontvankelijke Wob-verzoeken is de informatie in één keer en tijdig verschaft?
• Welke informatie wordt er over de Wob-verzoeken publiekelijke gedeeld?
• Hoeveel juridische procedures (beroep en bezwaar) zijn er naar aanleiding van een WOB verzoek gevoerd?
• Van wie zijn de Wob-verzoeken afkomst (burgers, journalisten, belangengroeperingen, wetenschappers, etc)?
• Hoeveel WOB-verzoeken zijn er door een raads-, staten- of AB-lid vanuit die hoedanigheid ingediend?

Elke bij de NVRR aangesloten rekenkamer en rekenkamercommissie kan aan dit DoeMee-onderzoek deelnemen, ongeacht de bestuurslaag waarvoor deze werkzaam is. De Wob is immers op elke overheid van toepassing. Door met één onderzoeksopzet te werken waarbij een extern bureau alle informatie verzamelt, wordt een groot schaalvoordeel bereikt. Elke deelnemende rekenkamer (-commissie) krijgt een eigen maar wel gestandaardiseerd rapport over de overheid waar deze voor werkzaam is en kan vervolgens zelf beslissen of en hoe daar bestuurlijk verder mee wordt gegaan. De kosten voor deelname bedragen € 300 per gemeente, provincie of waterschap.

Over het gezamenlijke beeld zal een aparte publicatie verschijnen, zodat er ook landelijk aandacht voor zal zijn.

Het O-team van de NVRR gaat in de komende weken het onderzoek verder voorbereiden en de verwachting is dat het onderzoek in het tweede kwartaal van 2021 kan starten. Meer inhoudelijke en praktische informatie volgt in de komende maanden op deze website.

Voorlopige aanmelding voor deelname aan dit DoeMee-onderzoek kan via info@nvrr.nl.

Tot slot, uit elk DoeMee-onderzoek komen achteraf zaken die beter kunnen. Dit geldt ook voor het lopende DoeMee-onderzoek. Op basis van een nog uit te voeren evaluatie zullen we de lessen meenemen voor 2021.