Skip to main content

Auteur: NVRR secretariaat

Het secretariaat van de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers & Rekenkamercommissies.

Meta-analyse rekenkamerrapporten Woonbeleid

Het is noodzaak voor gemeenten om beleidsambities te vertalen naar concrete en meetbare doelstellingen en acties, om zo effectieve sturing, monitoring en evaluatie mogelijk te maken. Dat is de conclusie van een meta-analyse van woonbeleid die architecten- en ingenieursadviesbureau SWECO heeft uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers & Rekenkamercommissies (NVRR).

Rekenkameronderzoeken bieden een schat aan informatie op gemeentelijk niveau. In het onderzoek van SWECO zijn 62 rekenkamerrapporten uit de periode 2015 – 2023 geanalyseerd om inzicht te bieden in de beleidsmatige vraagstukken en de lessen die hieruit volgen. Daarnaast werden gemeente overstijgende vraagstukken en lacunes in het woonbeleid geïdentificeerd.

Voorkom vertraging door op tijd informeren van de raad

Het onderzoek geeft belangrijke inzichten en aanbevelingen voor rekenkamers zelf, maar ook voor andere partijen – zoals gemeenten, regio’s, provincies en landelijke beleidsmakers. Naast het advies om te steven naar concrete en meetbare doelstellingen en acties, adviseert het rapport ook een versterking van de kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad. De raad wordt vaak achteraf geïnformeerd. Dit kan een vertragend effect hebben, omdat in de praktijk raadsleden regelmatig de uitgangspunten van bijvoorbeeld een keuzenotitie of beleidsplan ter discussie stellen. Dit kan voorkomen worden door de betrokkenheid van de raad te vergroten en vooraf kaders aan de raad te vragen en/of vast te laten stellen.

Veranderde positie van wonen

Er zijn in de periode 2015 – 2023 veel vergelijkbare onderzoeken uitgevoerd naar de resultaten en effectiviteit van het totale woonbeleid en de sturingsmogelijkheden. Deze brede focus komt voort uit de veranderende positie van wonen in het maatschappelijk debat; Van de gedachte “de woningmarkt is klaar” naar de huidige woningcrisis waarbij wonen een dringend thema op de agenda is geworden. Om het woonbeleid (weer) op te pakken zochten rekenkamers eerst inzicht in het woonbeleid dat werd gevoerd in de totale breedte. Dit leidt tot vergelijkbare conclusies en aanbevelingen.

De onderzoeken die zich richten op de totaliteit van het woonbeleid leveren vaak meer oppervlakkige conclusies en aanbevelingen op dan onderzoeken die zich richten op specifieke thema’s binnen het woonbeleid. Een aanbeveling is om in het vervolg specifieker onderzoek te doen naar bepaalde thema’s of de effectiviteit van bepaalde instrumenten die gemeenten inzetten om zo te komen tot meer verdiepende inzichten.

Meer sturing vanuit de overheid, hoe effectief is dat?

Nu wordt de regie op wonen weer versterkt. De effecten van de nieuwe maatregelen moeten nog doorwerken. Denk aan de woondeals die zijn gesloten en wetwijzigingen die voorliggen, zoals de wet regie op de volkshuisvesting. Ook gemeenten zelf krijgen meer ruimte om invloed te hebben op het wonen, bijvoorbeeld met de opkoopbescherming en de wet goed verhuurderschap. De komende jaren is het interessant om de effectiviteit van deze maatregelen te onderzoeken.

Van elkaar leren in de lunchwebinar op 8 februari 2024

De NVRR en SWECO hopen dat dit rapport gemeenten zal helpen om van elkaar te leren, hun woonbeleid te verbeteren en de uitdagingen op de woningmarkt effectiever aan te pakken. De volledige meta-analyse is beschikbaar via het Metadossier Woonbeleid van de NVRR.

En luister mee naar het lunchwebinar op 8 februari 2024 van 12:00 tot 13:00. Schrijf je hier in.

Terugblik jubileum symposium Enschede

Vrijdag 8 december vierde de Rekenkamer Enschede haar 25-jarig jubileum met een symposium in de Museumfabriek. Met ruim 50 gasten uit college, raad, diverse Rekenkamers en de Enschedese Rekenkamerhistorie was het een geslaagde bijeenkomst. Het symposium vond plaats in de Museumfabriek, aan de wand hingen tientallen schilderijen over de lokale textielgeschiedenis. Dat leverde een mooie entourage op voor de gesprekken in de pauze, waar ook veel oude bekende elkaar nog weer eens ontmoetten.

Burgemeester Roelof Bleker van Enschede was eerste spreker. Hij reflecteerde vanuit verschillende rollen op de Rekenkamer: hij was raadslid toen de Rekenkamercommissie Enschede werd opgericht, en maakt(e) als wethouder en burgemeester deel uit van het Enschedese college. Tussentijds heeft hij zich als dijkgraaf bij het Waterschap Rivierenland ook sterk gemaakt voor Rekenkamers. Hij beschreef de rekenkamer als waardevolle spiegel, vergrootglas én venster.

Voorzitter Harry de Boer blikte terug op 25 jaar onderzoek. In die tijd zijn ruim 50 onderzoeken gedaan en hebben 46 leden deel uitgemaakt van de Rekenkamer. Hij beschreef de geboorte, groeistuipen en zelfevaluaties van de Rekenkamer, die de basis hebben gevormd voor waar de Rekenkamer nu staat. Hij schetste een aantal voorwaarden voor een goede Rekenkamer, onder andere goede relaties, transparantie, duidelijke procedures en een gelijkwaardig speelveld.

In een panelgesprek deelden experts Suzan Mathijssen (Rekenkamer Oost en penningmeester NVRR), Nils Nijdam (Algemene Rekenkamer) en Laurens de Graaf (voorzitter jury Goudvink) hun inzichten over lokale, provinciale en algemene rekenkamer(s). Het ging onder andere over kwaliteit van onderzoek: wat is doorslaggevend (impact, onderzoekskwaliteit, presentatie) en de verschillen tussen de landelijke en lokale Rekenkamers. Lokale Rekenkamers zien direct voor wie ze werken en moeten daarom in woord en daad aan kunnen sluiten bij hun doelgroep, terwijl de Algemene Rekenkamer meer op institutioneel niveau acteert.

Na de pauze verklapte Lies van Aelst, directeur van de NVRR haar recept voor (on)succesvol onderzoek: het rapport moet niet té pittig zijn, maar zeker ook niet smakeloos, pas op met het toevoegen van zuur, wissel een snack af met een vijfgangendiner, en laat pottenkijkers in je keuken toe. En, het belangrijkste ingrediënt is liefde: werk aan de relatie met raad, college en organisatie zodat rapporten goed landen.

Tot slot namen drie oud-raadsleden uit Enschede plaats in een panel. Zij zijn nu alle drie lid van Rekenkamers elders in Twente. De eerste prikkelende vraag ‘Doen jullie het beter dan de Rekenkamer Enschede?’ leverde mooie verhalen op over verschillende werkwijzen van Rekenkamers – en over het belang van duidelijke procedures, voor de Rekenkamer zelf, maar ook voor de organisatie, raad en college. De oud-raadsleden merken dat hun ervaringen als raadslid van grote meerwaarde zijn in hun huidige Rekenkamerfunctie: ze kennen de Rekenkamer al en kunnen goed aansluiten bij hun raden.

Bij de borrel in het museumcafé werd enthousiast nagepraat en geproost op de afgelopen en komende 25 jaar Rekenkamerwerk.

Lunchwebinar: Leren van elkaar

Wil jij leren van de rode draden uit de rekenkameronderzoeken van de meta-analyse Woonbeleid? Luister dan naar het lunchwebinar op 8 februari 2024 van 12:00 tot 13:00 met SWECO, die de meta-analyse uitvoerde.

Rekenkameronderzoeken bieden een schat aan informatie. Via het metadossier zijn in juli 2022 de rekenkamerrapporten over wonen systematisch gebundeld en ontsloten. Daarop heeft SWECO nu een inhoudelijke verdiepingsslag gemaakt. Het onderzoek geeft inzicht in de beleidsmatige vraagstukken die rekenkamers onderzoeken en de lessen die hieruit volgen. Daarnaast heeft SWECO gemeente overstijgende vraagstukken en lacunes die nog aandacht vragen in beeld gebracht. Daarmee geeft het onderzoek inzicht in de (beleidsmatige) rode draden die binnen de rekenkameronderzoeken naar voren komen. Deze kennis delen we ook graag met jou!

Introductiecursus rekenkamerwerk najaar 2024

In het najaar van 2024 gaat in Amersfoort weer een nieuwe editie van de cursus van start. Enthousiaste docenten staan klaar om iedereen tijdens vier bijeenkomsten wegwijs te maken in de beginselen van onderzoek en organisatie van rekenkamers. Na een startbijeenkomst zijn er drie bijeenkomsten waarin een reeks van onderwerpen aan de orde komt. Het programma is als volgt:

  • Online startbijeenkomst: kennismaking met deelnemers en docenten.
  • Dagdeel 1: Bestaansrecht, vormen en taken van de rekenkamer.
  • Dagdeel 2: Wat is rekenkameronderzoek?
  • Dagdeel 3 & 4: Opzet, aanpak en methoden van rekenkameronderzoek.
  • Dagdeel 5: Analyse, rapportage en presentatie van rekenkameronderzoek.
  • Dagdeel 6: Doorwerking en meerwaarde van rekenkameronderzoek.

Na afronding ontvangt u een getuigschrift van de NVRR.

Data Introductiecursus rekenkamerwerk

  • 20 september, van 15.00 tot 15.45 uur: Online startbijeenkomst
  • 27 september, van 10.00 tot 16.30 uur: Amersfoort
  • 1 november, van 10.00 tot 16.30 uur: Amersfoort
  • 6 december, van 10.00 tot 16.30 uur: Amersfoort

De bijeenkomsten worden gehouden bij Gradus groep in Amersfoort.

Toegangsprijs

  • € 300 (leden)
  • € 400 (niet-leden)

Bovenstaande prijs is inclusief koffie, thee en lunch.