Onze voorzitter Steven Oostlander en directeur Lies van Aelst schreven het hoofdstuk ‘Sterke rekenkamers voor sterke raden’ in de bundel die de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden uitgaf ter ere van het vertrek van hun directeur Henk Bouwmans. Een verslag van de bijeenkomst is hier terug te vinden.
Toezicht op gemeentelijke accountants moet beter worden geregeld. Het toezicht is nu versnipperd: bij gemeenten die een extern accountantsbureau inhuren ligt het toezicht bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) terwijl bij gemeenten met een eigen accountantsdienst het toezicht bij de gemeentelijke rekenkamer belegd is. Bij de wettelijke controles worden accountants verschillend beoordeeld. En daarnaast zijn er twee wettelijke controles met de waarde van een half miljard die nu niet onder het toezicht vallen. Daarom zou het beter zijn om het toezicht voor alle gemeentelijke accountants bij de AFM te beleggen, aldus de rekenkamers van Amsterdam, Den Haag en de Vereniging van Rekenkamers in een brief naar de ministers van Binnenlandse Zaken en Financiën.
In de brief die 25 maart 2025 is verstuurd, dringen de Rekenkamer Amsterdam-Zaanstad, Rekenkamer Den Haag en de Vereniging van Rekenkamers er bij de ministers op aan om deze scheve situatie recht te trekken. Er is een wijziging in de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) in de maak met als doel het stelsel eenvoudiger en transparanter te maken door één toezichthouder aan te wijzen: de AFM. De gemeentelijke rekenkamers willen dat het kabinet dit doel consequent uitvoert en ook het toezicht op gemeentelijke accountantsdiensten (GAD) hieronder laat vallen.
Het toezicht op de GAD’s is volgens de gemeentelijke rekenkamers een taak die niet bij hen thuishoort. In tegenstelling tot wat hun naam wellicht doet vermoeden, zijn ze geen accountants. De rekenkamer ondersteunt de gemeenteraad door onderzoek te doen naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het beleid van de gemeente. Toezicht op een GAD vraagt specifieke expertise en die moet vaak worden ingehuurd, terwijl de AFM de expertise al in huis heeft. Dit betekent dat de rekenkamer minder middelen overhoudt om haar reguliere onderzoeken uit te voeren. Daarnaast hebben de verschillende toezichthouders beleidsruimte bij het uitvoeren van deze toezichtstaak, hierdoor worden accountants al jaren verschillend beoordeeld.
Op dit moment regelt de Gemeentewet, zonder duidelijke reden, dat gemeentelijke rekenkamers toezicht houden op gemeentelijke accountantsdiensten. Vooralsnog gaat het alleen om Den Haag en Amsterdam: alle andere gemeenten huren een externe accountant in om hun jaarrekeningen te controleren, en het toezicht daarop ligt bij de AFM. Maar om de toch al scheve situatie nog ingewikkelder te maken, kunnen die andere gemeenten er ook voor kiezen om de gemeentelijke accountantsdienst van Den Haag of Amsterdam in te huren. Met als gevolg dat één gemeentelijke accountant meerdere toezichthouders krijgt.
In strijd met de Europese Richtlijn ontbreekt het toezicht op de wettelijke controles van de jaarrekeningen van zowel het Amsterdamse Waterschap als Waternet. Dit is zorgwekkend, zeker omdat het om substantiële bedragen gaat (ruim een half miljard euro).
De gemeentelijke rekenkamers hebben een duidelijke oplossing voor alle ongelijkheden: beleg het toezicht op de hele accountancysector bij de AFM.
We nodigen je van harte uit voor de lunchwebinar waarin we de belangrijkste inzichten delen uit ons metadossier en onze meta-analyse van rekenkameronderzoeken op het brede onderwerp van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Er zijn 50 rapporten, die (een onderdeel van) de Wmo onderzocht hebben, geanalyseerd op rode draden, lessen en succesfactoren, overstijgende vraagstukken en lacunes. Daarnaast is er een vergelijking gemaakt met de uitkomsten van de meta-analyse Jeugdhulp. Zien we binnen deze aanpalende terreinen gelijksoortige uitkomsten? Wat zouden rekenkamers in de toekomst kunnen onderzoeken op dit onderwerp?
Het onderzoek is uitgevoerd door Arjuna Snoep-Delleman en Hanneke Vervoort van BMC. Zij presenteren in dit lunchwebinar de uitkomsten van het metadossier en de meta-analyse.
In dit webinar delen we:
Succesvol rekenkameronderzoek heeft impact. Wat impact is en welke factoren hierin een rol spelen leggen Ruud van Druenen en Sjoerd Keulen uit in dit webinar. Aan de hand van wetenschappelijk onderzoek dat zij recent publiceerden over de impact van het onderzoek van de Algemene Rekenkamer ontrafelen zij de verschillende vormen van impact. Daarnaast laten zij zien welke verschillende factoren impact bevorderen en geven zij tips om het werk van decentrale rekenkamers te versterken om zo meer impact te kunnen realiseren. Het onderzoek van Ruud van Druenen en Sjoerd Keulen verscheen recent in Beleidsonderzoek Online.
Arjan Kok, maart 2025
Uit een enquête onder rekenkamers blijkt dat veel gemeenteraden, provinciale staten en algemene besturen van waterschappen (‘de volksvertegenwoordiging’) nog niet het jaarlijkse wettelijke verplichte overzicht ontvangen over de opvolging van rekenkameraanbevelingen.
Circa 42% van de respondenten geeft aan dat het college van burgemeester en wethouders, Gedeputeerde Staten of het dagelijks bestuur van het waterschap (de ‘dagelijkse besturen’) het verplichte overzicht opstelt. De helft van de respondenten stelt dat dit (nog) niet gebeurt. Twee derde van de overzichten bieden de volksvertegenwoordigers naar het oordeel van de respondenten voldoende informatie over de opvolging van aanbevelingen. Uit de enquête blijkt dat regelmatig informatie ontbreekt over het standpunt van het dagelijks bestuur over het opvolgen van de aanbevelingen.
Ook komt het voor dat het overzicht geen of geen concrete informatie bevat over de opvolging van de aanbevelingen. In deze gevallen is niet voldaan aan het doel van de wet. Veel rekenkamers vervullen geen of een beperkte rol wanneer het dagelijkse bestuur het overzicht met de opvolging van aanbevelingen openbaar maakt. Een aantal rekenkamers bespreekt de rapportage met volksvertegenwoordigers, leden van de klankbordgroep of met de auditcommissie of besteedt in het eigen jaarverslag aandacht aan het overzicht. Een klein aantal rekenkamers is door het dagelijks bestuur of de volksvertegenwoordiging uitdrukkelijk gevraagd op het overzicht te reflecteren.
AI tools worden steeds vaker gebruikt, maar hoe zet je ze effectief en veilig in als rekenkamer? In deze training leer je AI veilig te gebruiken in het voordeel van jouw rekenkamerwerk. We starten met een introductie op AI. Wat is het? Hoe werken programma’s zoals ChatGPT? Welke toepassingen zijn er op het gebied van tekst? En hoe veranderen deze ontwikkelingen onze manier van schrijven?
Daarna bespreken we het geven van input aan AI. De output van een AI-tool valt of staat met een goede input. We laten jullie zien hoe je je strategisch voorbereidt, je kunt verplaatsen in de lezer en hoe je goede boodschappen formuleert. Daarmee zorgen jullie voor de perfecte input voor de AI-tools. Ook wel ‘prompt’ genoemd. Hierbij gaan we natuurlijk aan de slag met jullie eigen teksten en casuïstiek.
De cursus zit vol.
AI tools worden steeds vaker gebruikt, maar hoe zet je ze effectief en veilig in als rekenkamer? In deze training leer je AI veilig te gebruiken in het voordeel van jouw rekenkamerwerk. We starten met een introductie op AI. Wat is het? Hoe werken programma’s zoals ChatGPT? Welke toepassingen zijn er op het gebied van tekst? En hoe veranderen deze ontwikkelingen onze manier van schrijven?
Daarna bespreken we het geven van input aan AI. De output van een AI-tool valt of staat met een goede input. We laten jullie zien hoe je je strategisch voorbereidt, je kunt verplaatsen in de lezer en hoe je goede boodschappen formuleert. Daarmee zorgen jullie voor de perfecte input voor de AI-tools. Ook wel ‘prompt’ genoemd. Hierbij gaan we natuurlijk aan de slag met jullie eigen teksten en casuïstiek.
De cursus zit vol.
In rekenkamerland hebben we het vaak over de doorwerking van rekenkameronderzoeken, maar wat voor soorten doorwerking heb je? We kijken als rekenkamers het meeste naar de doorwerking op papier, in beleid. Maar minder naar de ‘voorwerking’, het resultaat van het aankondigen van een onderzoek en ook minder naar de conceptuele doorwerking in de hoofden van bestuurders en ambtenaren. In dit webinar neemt Etienne Lemmens je mee in verschillende soorten impact en doorwerking en wat je als rekenkamer kunt doen om dit te bewerkstelligen.
De resultaten van de meta-analyse van meer dan 100 rekenkamerrapporten over participatie
Wij nodigen je van harte uit voor een lunchwebinar waarin we de belangrijkste inzichten delen uit ons grootschalige ‘onderzoek naar burgerparticipatie-onderzoek’. De Vereniging van Rekenkamers heeft meer dan 100 rekenkamerrapporten over participatie geanalyseerd om patronen, open deuren én witte vlekken in kaart te brengen.
Het onderzoek is uitgevoerd door Vincent van Stipdonk en Marije van den Berg en zij presenteren in dit lunchwebinar de eerste uitkomsten.
Datum: Donderdag 15 mei 2025
Tijd: 12:00 – 13:00 uur
Wat kun je verwachten?
In dit webinar delen we:
Voor wie?
Het webinar is bedoeld voor leden van rekenkamers en onderzoekers, maar natuurlijk zijn ook raadsleden, ambtenaren en bestuurders en actieve bewoners en community-builders van harte welkom.
Waarom deelnemen?
Dit onderzoek laat zien dat rekenkamers vaak het wiel opnieuw uitvinden bij onderzoek naar participatie. We delen concrete handvatten om doelgerichter onderzoek te doen en nieuwe inzichten toe te voegen aan wat we al weten.