Auteur: Rekenkamercommissie Leiden-Leiderdorp

Uit het onderzoek van de Rekenkamercommissie (RKC) blijkt dat de kwaliteit van burgerparticipatie in Leiderdorp beter kan. De gemeenteraad dient daar een actievere rol te gaan spelen.
Het gemeentebestuur en de ambtenaren vinden het betrekken van inwoners bij plannen en projecten van groot belang. De raad moet letten op de kwaliteit van participatie en zo nodig het college opdracht geven om het beter te doen. De kwaliteit van participatie kan omhoog. De RKC vindt dat de gemeenteraad daar een actieve rol moet gaan spelen.
Meerdere participatietrajecten zijn onderzocht. Pakte de raad zijn rol om te sturen en bewaakte de raad de kwaliteit van de participatie? Hoe kan het beter? De wil is er zeker: De raad wil gerichter sturen op de kwaliteit van burgerparticipatieprocessen en de gemeentelijke organisatie geeft met grote betrokkenheid invulling aan het contact met de burgers Maar de RKC stelt dat er meer nodig is.
Het helpt als duidelijker is wat een participatietraject zou moeten opleveren, hoe dat aangepakt moet worden en hoe bewoners daarin tot hun recht kunnen komen. Kwaliteitscriteria daarvoor heeft de raad niet vastgesteld. Het is ook onvoldoende duidelijk op welk moment de raad aan zet is en wanneer het college of de ambtenaren. Vaak laat de raad kansen lopen om vooraf duidelijk te maken wat hij wil. Het college betrekt daarbij de raad te weinig en de raad laat dat gebeuren.
De RKC adviseert de raad daarom een aantal verbeterstappen te zetten.

Grote projecten gaan nogal eens gepaard met grote financiële overschrijdingen. In 2007 onderzocht de gemeenteraad van Leiden de oorzaken van diverse tegenvallers. In het rapport ‘Leiden, stad van ambities’ was te lezen dat er sprake was van een patroon van overschrijding. Onvoldoende scherpe programma’s en begrotingen, onvoldoende communicatie tussen ambtelijk apparaat en bestuur, onvoldoende ‘control’ en een cultuur waarin meer vanuit wenselijkheid dan vanuit haalbaarheid werd gehandeld, leidde tot diverse grote tegenvallers. De rekenkamercommissie concludeert in dit onderzoek dat Leiden nu beter grip heeft op grote projecten.

Leiden en Leiderdorp gaan goed om met hun riolering, maar er zijn wel wat achterstanden bij de vervanging. Dat is de belangrijkste conclusie.
Goed waterbeheer wordt steeds belangrijker. Door klimaatverandering zullen we steeds vaker geconfronteerd worden met extreme buien. Het riool moet dit water goed kunnen verwerken. Een mogelijke maatregel is het aanleggen van dubbele riolering. Dat gebeurt in steeds meer wijken. Met het onderhoud en het verbeteren van de riolering is veel geld gemoeid. Die heffing wordt bij burgers en bedrijven in rekening gebracht. Gemeenten maken rioleringsplannen om het onderhoud en de verbeteringen te plannen.
Leiden en Leiderdorp hebben samen met andere gemeenten hun rioleringsplannen vastgelegd in het Integraal Waterketenplan Leidse Regio 2019-2023. De RKC heeft laten onderzoeken of Leiden en Leiderdorp op schema liggen bij de uitvoering hiervan. Dat is in hoofdlijnen het geval, maar er zijn hier en daar wel wat vertragingen opgetreden.
Het vervangen van een riool is nl. geen op zichzelf staande activiteit. Als het goed is wordt dit gecombineerd met werkzaamheden boven de grond. Leiden houdt rekening met de gevolgen van de klimaatverandering. Leiderdorp is daar nog iets minder ver mee.
De RKC adviseert om bij de planning van de rioolvervanging nog uitdrukkelijker te onderzoeken waar de risico’s liggen en om goed te kijken naar de vraag of plannen die geen directe relatie hebben met watertaken uit die heffing mogen worden betaald.

Het Herplantfonds voor bomen in Leiderdorp heeft als doel te garanderen dat na de kap van bomen herplant plaatsvindt als bij een project de ontwikkelaar niet in staat is zelf te herplanten. In de praktijk blijkt het fonds nauwelijks een rol te spelen bij het op peil houden van het Leiderdorps bomenbestand. Dit blijkt uit een onderzoek van de Rekenkamercommissie Leiden-Leiderdorp. De Rekenkamercommissie adviseert de gemeenteraad om nog eens na te denken over het beleid inzake kap en herplant van bomen en de rol van het nauwelijks gebruikte Herplantfonds. De Rekenkamercommissie is van mening dat het zin heeft een model te overwegen, waarbij vervanging plaats vindt op basis van de waarde van de gekapte bomen. Daarbij zou het goed zijn om beter te kunnen bepalen wanneer de compensatie voor gekapte bomen door ander groen zoals planten en struiken voldoende is. Heldere criteria en het betrekken van het Leiderdorpse groenoverleg bij de toetsing van de normen zouden een stap in de goede richting zijn.

Hoe kunnen gemeenteraadsleden beter invloed hebben op allerlei samenwerkingsorganisaties waar hun gemeente aan deelneemt? De Rekenkamercommissie Leiden-Leiderdorp onderzocht of de aanbevelingen uit een onderzoek uit 2017 voor de gemeente Leiden verbeteringen heeft opgeleverd voor Leiden en Leiderdorp. Uit het onderzoek bleek dat beide gemeenteraden voldoende informatie krijgen om goed invloed te hebben op de samenwerkingen. Wat kan er nog beter? Dat is vooral: de informatie geschikt maken voor gemeenteraadsleden. Daar is niet per se méér informatie voor nodig, maar wel bétere informatie op een relevanter moment. En de gemeenteraden moeten ook gaan kiezen aan welke samenwerkingen zij de meeste aandacht geven. Bijvoorbeeld bij samenwerkingsorganisaties met veel impact op het leven van inwoners en/of met grote financiële of uitvoeringsrisico’s. De invloed van raadsleden in de regionale samenwerking groeit ook wanneer raadsleden van verschillende gemeenten de krachten bundelen. Dit kan door afstemming en uitwisseling, maar bijvoorbeeld ook als raadsleden zich organiseren in een regionaal netwerk of platform.

De Bomenverordening en het Bomenfonds garanderen onvoldoende dat compensatie van gekapte bomen plaatsvindt. Hierdoor is in de afgelopen jaren het bomenbestand in zowel kwantitatieve als kwalitatieve zin verslechterd. Redenen hiervoor zijn te vinden in de onduidelijke formulering van de Bomenverordening, maar ook in de uitvoering van dit bomenbeleid. Het rapport bevat enkele aanbevelingen die bij de vaststelling van de nieuwe Bomenverordening betrokken kunnen worden. Daarnaast raadt de commissie ook aan om de administratie te verbeteren en actief toe te gaan zien op de uitvoering van compensatieplannen.