Auteur: Rekenkamercommissie Vallei en Veluwerand

De rekenkamer heeft de heffingen en leges van Barneveld onderzocht. In dit onderzoek heeft de rekenkamer gekeken of de gemeente voldoet aan de geldende regelgeving. Daarnaast is getracht financieel inzicht te bieden in de berekening van de tarieven. Ook zijn de tarieven van Barneveld vergeleken met die van andere gemeenten en is de ontwikkeling van de tarieven in de tijd weergegeven. Tot slot heeft de rekenkamer gekeken naar de rol van de gemeenteraad en de informatie die de raad over dit onderwerp ontvangt.

De rekenkamer heeft bij de gemeente Leusden onderzoek gedaan naar de invloed op verbonden partijen. Dat zijn organisaties die gemeentelijke taken uitvoeren. Zij doen dat meestal voor meer gemeenten in de regio. De gemeente Leusden is samen met andere betrokken gemeenten verantwoordelijk voor het bestuur en de financiën. Voorbeelden van verbonden partijen zijn de Veiligheidsregio Utrecht (VRU), Afval Verwijdering Utrecht (AVU) en Gemeenschappelijk Belastingkantoor Lococensus-Tricijn (GBLT). Uit het onderzoek blijkt dat het college van burgemeester en wethouders tevreden is over de samenwerkingen. Maar de gemeenteraad heeft in beperkte mate ‘grip’ op de verbonden partijen. De rekenkamer ziet ruimte om de invloed van de raad te vergroten, bijvoorbeeld door meer samen te werken met andere gemeenteraden uit de regio. Ook kunnen de kennis en vaardigheden van raadsleden worden vergroot, zodat zij het werk van de verbonden partijen beter kunnen beoordelen.

Uit het rekenkameronderzoek blijkt dat de inkoop van zorg en ondersteuning in Bunschoten goed geregeld is. Bunschoten werkt voor deze inkoop samen met regiogemeenten. De taken worden uitgevoerd door het Regionaal Inkoop- en Subsidie Bureau. Uit het onderzoek komt naar voren dat er goed samengewerkt wordt en dat het RISB de taken uitvoert zoals afgesproken.
Er is veel kennis en ervaring aanwezig bij het Regionaal Inkoop en Subsidie Bureau over de inkoop van de zorg. Deze kennis en ervaring had de gemeente Bunschoten als kleine gemeente niet zelf kunnen opbouwen of alleen tegen veel hogere kosten. Voor de gemeente Bunschoten is het dan ook efficiënt om op deze manier samen te werken.
De opdracht aan het RISB en de uitvoering daarvan passen bij de doelen die de gemeente heeft gesteld. Of het RISB ook echt bijdraagt aan het bereiken van deze doelen is lastig te zeggen, omdat de invloed van het RISB op het zorgverbruik en de zorgkosten beperkt is. Het RISB koopt in, maar bepaalt niet wie zorg en ondersteuning krijgt. Huisartsen, jeugdartsen, lokale wijkteams en andere verwijzers bepalen dat en verwijzen cliënten door. De toegang en doorverwijzingen waren geen onderdeel van het rekenkameronderzoek.
Uit het onderzoek blijkt dat de gemeenteraad van Bunschoten vooral op hoofdlijnen wordt betrokken, ook ten aanzien van de keuzes die de raad moet maken. De rekenkamercommissie vindt dat de raad door het college meer bewust gemaakt moet worden van deze keuzes.

Uit het onderzoek naar de belastingsamenwerking tussen de gemeente Woudenberg en Scherpenzeel is gebleken dat de controle op de uitvoering van de belastingtaken tekort is geschoten. Door achterstanden in de belastingadministratie ontvingen niet alle inwoners in de jaren 2017 tot en met 2019 een aanslag van de onroerendzaakbelasting, die ze wel hadden moeten krijgen. Daardoor kon de gemeente niet alle belastinginkomsten innen. Met veel inspanning en met behulp van externe specialisten zijn de problemen aangepakt en uiteindelijk opgelost. De belastingaanslagen zijn in de jaren daarna gecorrigeerd, waardoor de gemeente Woudenberg geen inkomsten heeft mis gelopen.
Het belastingteam, dat de taken moest uitvoeren, niet in staat was om deze goed uit te voeren. Door gebrek aan capaciteit en kennis. Er werd vooral samengewerkt op basis van vertrouwen en er was onvoldoende controle op de uitvoering van de werkzaamheden. Daarbij had het management onvoldoende aandacht voor de problemen van het team.
De rekenkamercommissie adviseert de gemeente Woudenberg om bij nieuwe samenwerkingen goede afspraken te maken over taakverdeling, verantwoordelijkheden en de manier waarop controle en verantwoording over de werkzaamheden plaatsvindt.

De rekenkamercommissie heeft onderzoek gedaan naar de opdrachten en onderzoeken die de gemeente Barneveld niet zelf uitvoert, maar uitbesteedt. De gemeente heeft veel taken. Een deel van de taken voert de gemeente zelf uit, voor een ander deel geeft ze opdracht aan externen. In het onderzoek is nagegaan welke overwegingen een rol spelen bij het wel/niet uitbesteden en of uitbesteden efficiënt is. Ook is gekeken welke regels de gemeente hanteert bij het uitbesteden van opdrachten.

De gemeente zamelt grondstoffen apart in van het restafval. Het gaat dan bijvoorbeeld om groente- fruit- en tuinafval (GFT), PMD, glas en oud papier en karton. De kwaliteit van deze apart ingezamelde grondstoffen is conform de norm die daarvoor gesteld is. Deze grondstoffen kunnen dan ook goed worden hergebruikt voor nieuwe producten.

Uit het onderzoek blijkt dat in het restafval van inwoners nog veel grondstoffen zitten, zoals GFT, PMD en oud papier. Iets meer dan de helft van het restafval bestaat uit grondstoffen. Die hoeveelheid restafval wordt dus kleiner als inwoners het afval beter scheiden. Extra maatregelen van de gemeente, zoals communicatie en handhaving, leiden naar verwachting tot een verdere verbetering van de afvalscheiding.

Het college geeft de gemeenteraad informatie over verwachte wijzigingen in afvalbeheer, neemt verplichte informatie op in de informatievoorziening en legt raadsvoorstellen aan de gemeenteraad voor. Met deze informatie kan de raad echter in onvoldoende mate volgen of de beleidsdoelstellingen inhoudelijk gehaald worden.

De rekenkamercommissie heeft onderzoek gedaan naar legesheffing door de gemeente Nijkerk. Uit het onderzoek blijkt dat de tarieven van de gemeente niet te hoog zijn. In een aantal gevallen brengt de gemeente zelfs niet alle gemaakte kosten in rekening. Een oorzaak daarvan is dat tarieven niet met regelmaat berekend worden, maar alleen jaarlijks verhoogd met een inflatiecorrectie. Het risico bestaat dan dat tarieven na een aantal jaar niet meer aansluiten bij de kosten die de gemeente maakt.

De rekenkamercommissie raadt de gemeente aan om regelmatiger de tarieven te berekenen. Ook vindt de rekenkamercommissie dat de gemeenteraad meer informatie moet ontvangen over de kostenonderbouwing van leges en de mate waarin tarieven kostendekkend zijn.

Twee rekenkamercommissies hebben onderzocht in hoeverre de samenwerking van drie gemeenten met Samenwerkingsverband Meerinzicht doeltreffend en doelmatig is. Uit het onderzoek blijkt dat het samenwerkingsverband Meerinzicht voldoet aan verwachtingen van drie gemeenten. Maar de gemeenten kunnen het werk van Meerinzicht lastig bijsturen. Dit komt omdat informatie over Meerinzicht niet altijd aansluit bij de wensen van de gemeenten. Ook hebben de gemeenten weinig concrete doelen meegegeven waar Meerinzicht naartoe moet werken.

Het zou goed zijn als de gemeenteraden met elkaar afspreken welke informatie over Meerinzicht zij nodig hebben. Ook zou besluitvorming door de gemeenteraden over zaken die Meerinzicht aangaan enigszins tegelijk moeten verlopen.

Wat is De Kleine Schans?

De Kleine Schans is een coöperatie die begin 2018 in de gemeente Woudenberg is opgericht. In de coöperatie werken de gemeente Woudenberg, zorgaanbieders, vrijwilligersorganisatie en andere maatschappelijke partners samen. De coöperatie voert de gemeentelijke taken uit op het gebied van Wmo, Jeugdwet, Participatiewet en de Leerplichtwet.

Ondanks positieve waardering zijn verbeteringen mogelijk

De rekenkamercommissie is positief over de wijze waarop de verschillende partijen van De Kleine Schans samenwerken, elkaar weten te vinden en invulling geven aan de veranderingen in het sociaal domein. Tegenover deze positieve waardering is de rekenkamercommissie wel kritisch over een paar zaken. Zo kan De Kleine Schans niet goed “hard” maken of de verrichte inspanningen bijdragen aan de doelstellingen van de gemeente. Daarnaast sluiten de doelstellingen van de gemeente en De Kleine Schans niet volledig op elkaar aan en zijn doelstellingen de laatste jaren steeds gewijzigd, waardoor onduidelijkheid is ontstaan. De rekenkamercommissie adviseert de gemeenten dan ook om de doelstellingen scherper te formuleren, in de gaten houden dat De Kleine Schans de gemeentelijke doelen nog meer centraal stelt en inzichtelijk rapporteert over haar bijdrage aan die gemeentelijke doelen.

De rekenkamercommissie heeft de effectiviteit van de schuldhulpverlening in Nijkerk onderzocht. De conclusie is dat gemeente, uitvoerder en vrijwilligersorganisaties veel doen om schulden bij inwoners in een vroeg stadium op te sporen en om hen uit de schulden te helpen. De gevallen van recidive – terugval in schulden – zijn vrij laag. Dat lijkt erop te duiden dat de aanpak effectief is en eraan bijdraagt dat mensen die schuldhulpverlening aanvragen uit de schulden komen. Er zijn echter ook zaken die beter kunnen, zoals: het beleid verdient actualisatie en in subsidiebeschikkingen kunnen betere verbindingen gelegd worden naar gemeentelijke doelstellingen.