Inderdaad: geen raketwetenschap, dat format… maar het invullen ervan – en het samen bespreken van de uitkomsten – leidde wel tot inzichten. Want uit de bijeenkomsten bleek dat de meeste rekenkamers eigenlijk zelden vooraf of achteraf gericht nadenken over, waar succes hem nou in zit of zat. En ook hebben we het nauwelijks over de vraag wat je eigenlijk een succes noemt. Terwijl een gesprek daarover enorm helpt om beter te doordenken waartoe je als rekenkamer op aarde bent, en hoe je daar gericht aan kunt werken.
Want daarin heb je veel keuzes. Dat bleek wel uit de diversiteit van de genoemde onderzoeken en ervaringen. Gesprekken waren er over de rol van de raadsleden in en rond de rekenkamer en tijdens het onderzoek, en hoe je dat goed vormgeeft. Over manieren om regionaal samen te werken aan onderzoek naar regionale kwesties of verbanden. Voorbeelden van bijzondere presentatievormen als een placemat, of een optreden van de stadsdichter. (“Hoe doe je eigenlijk het ambtelijk wederhoor als je eindproduct een filmpje is?”)
Vaak bleek dat wat voor de ene rekenkamer gewoon was, voor de andere heel bijzonder was. “Mag dat ook?”. Een rekenkamer vertelde bijvoorbeeld over het onderzoek dat zij doen naar subsidieverstrekking, waarbij het onderzoek niet af is voor de aanbevelingen door beleidsmakers daadwerkelijk uitgeprobeerd zijn. Een type onderzoek dat ook wel leidde tot enig fronsen bij andere rekenkamerleden: “Maar dat is toch niet onze rol?”. Het gesprek daarna hielp om beter in te kleuren wanneer wel type onderzoek nu zinvol en effectief was en voor wie, waarop een van de deelnemers reflecteerde: “Ik zie nu in dat wij het altijd op dezelfde manier doen; daar ga ik me op bezinnen.”
En dat was het doel van de gesprekken: beter kijken, spiegelen en scherper sturen. Het helpt als je dit soort gesprekken in je rekenkamer of met andere rekenkamers voert. Daarbij kun je ook het NVRR- Rekenkamerkompas benutten, als achtergrondinformatie. Daarin staan inzichten, aandachtspunten, afwegingen en voorbeelden voor uiteenlopende zaken als Doel & visie, Leden, Ondersteuning, Contacten, Programmering & selectie, Onderzoeksopzet en Evaluatie.
Het doel van het rekenkamerkompas is dan niet om een ‘extern’ oordeel te vormen over succesvol rekenkameronderzoek of de manier waarop een rekenkamer zijn rol wil vervullen. Het biedt wel verschillende perspectieven – nogmaals, niet wereldschokkend – om dat gesprek wat gestructureerder te voeren en met elkaar het werk van de rekenkamer succesvoller en zinvoller te maken voor de raad/staten en de gemeenschap waar je het werk voor doet.
Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk ontwikkelen en verzamelen manieren en vormen waarmee rekenkamers gerichter kunnen sturen op succes en professionaliteit.
Wil je binnen je rekenkamer(commissie) of in een regionale kringbijeenkomst ook gericht in gesprek over hoe je nog beter kunt koersen op succes? Heb je daarbij hulp nodig, of heb je vragen of tips? Graag naar kompas@nvrr.nl.
