Het is ongeveer een jaar geleden dat Manon wethouder werd in Maastricht en daarmee de NVRR helaas verliet. We blikken met haar terug op haar tijd bij de NVRR en de vereniging nu!

Hoe is het nu met jou in je nieuwe baan?

Goed! Ik heb het enorm naar mijn zin. Wethouder zijn is echt iets heel anders dan de jaren dat ik volksvertegenwoordiger was. We hebben een mooie coalitie met een mooi akkoord waar ik met veel plezier voor werk.

Hoe kijk je terug op je tijd bij de NVRR?

Ik was een jaar directeur, korter dan ik plande en ik had het werk ook echt langer willen doen. Maar de kans in Maastricht kon ik niet voorbij laten gaan! Ik vind de NVRR een erg leuke club met een missie: professionaliseren, zowel intern en extern. Het is mooi om onderdeel te zijn van een vereniging die zo in beweging en ontwikkeling is. Daar heb ik echt met plezier aan meegewerkt en meegeholpen. Ik ben in dat kader ook trots op de metadossiers en meta analyses en ook bij de rol die de NVRR had bij de uitwerking van de Wet Versterking. Daar hadden we een mooie rol in die niet vanzelfsprekend was.

Waar ben je het meest trots op uit je tijd als directeur?

Op hoe de NVRR in het kader van het wetsvoorstel leden écht ondersteunt en ook hoe de leden uiteindelijk duidelijkheid gekregen hebben. Er was lange tijd zoveel onzekerheid rond het wetsvoorstel, dat zorgt voor onrust. Het wetsvoorstel ging echt over de toekomst van rekenkamers, daar hoort een vereniging als de NVRR bij betrokken te zijn en die betrokkenheid is uiteindelijk ook gelukt.

Wat hoop je dat er in de toekomst nog gerealiseerd zal worden?

Ik hoop dat de vereniging bezig blijft met webinars om leden informatie uit te laten wisselen en dit af te stemmen op de behoefte van leden. Het is laagdrempelig en daarmee een hele mooie kans om kennis te delen en te ontmoeten!

Wat neem je in je nieuwe baan mee vanuit de NVRR?

Wees kritisch! Sta stil bij de vraag waarom je doet wat je doet, daar kan de rekenkamer goed bij ondersteunen.

Wie is Etienne?

Ik ben geboren en deels getogen in Valkenburg (L), deed mijn middelbare school in Sittard en heb sociaal-economische geschiedenis gestudeerd in Utrecht. Ik woon daar ook nog steeds, met partner. Wij hebben twee zoons (30 en 27 jaar) die het huis al uit zijn. Ik heb naast mijn rekenkamerwerk als zzp-er een eigen onderzoeksbureau, ben lid van de Raad van Toezicht van de daklozenopvang in Utrecht en lid van sectorbestuur van FNV Zelfstandigen.

Hoe ben je in de wereld van rekenkamers terecht gekomen?

Na mijn studie in de wereld van de sociale zekerheid ben ik terecht gekomen bij een klein advies- en onderzoeksbureau voor sectorraden (paritair samengesteld uit werkgevers- en werknemers-vertegenwoordigers). De eerste keer dat ik van decentrale rekenkamers hoorde was toen ik in 2005 gevraagd werd onderzoek uit te voeren naar re-integratietrajecten in het kader van de toen net gedecentraliseerde Wet werk en bijstand. Toen was mijn interesse gewekt en ben ik ben in 2006 voorzitter geworden van twee rekenkamers. Sinds die tijd ben ik blijven hangen in de rekenkamerwereld. Misschien moet de vraag zijn: “hoe kom ik eruit?” 😉

Mijn speerpunten als bestuurslid

Ik vind het gesprek over kwaliteit en professionalisering van rekenkamers en rekenkamerleden belangrijk. Dat gesprek kunnen we vanuit de NVRR ondersteunen. Dat proberen we onder andere te doen via de Goudvink. En mijn persoonlijke drijfveer door dingen te ontwikkelen als het ‘meetinstrument voor doorwerking’, het rekenkamerkompas en de metadossiers en -analyse.

Wat vind jij belangrijk in de nieuwe wet versterking decentrale rekenkamers?

Het allerbelangrijkste vind ik dat er eindelijk een besluit is genomen en er op een aantal punten duidelijkheid is gekomen voor decentrale rekenkamers. Zoals bij heel veel zaken hangt het niet altijd af van structuren die worden voorgeschreven, maar hoe de mensen in het veld dat invullen. Ik zie in ieder geval kansen om rekenkamers goed te positioneren en de relatie met alle spelers in het democratische krachtenveld stevig vorm te geven.

Welke vraag die we niet hebben gesteld zou je graag willen beantwoorden? En wat zou je antwoord zijn?

Wat is je motto? Ik kan me erg vinden in een zinsnede uit Münchhausens haren en Wittgensteins ladder van Paul Watzlawick: “Het leven is serieus, maar niet ernstig.”

De Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies wil met autoriteit spreken namens alle rekenkamers. De NVRR is in 2003 opgericht en heeft circa 247 leden bij gemeenten, provincies en waterschappen.

De NVRR streeft ernaar:

• De belangen van alle rekenkamers te vertegenwoordigen en te behartigen.
• Rekenkamers te ondersteunen om hun rol en taak doelmatig en doeltreffend uit te oefenen ter ondersteuning van het (decentrale) democratisch bestuur.
• Het platform te zijn waarop (leden van) rekenkamers kennis en ervaring delen en elkaar ontmoeten.
• Een bijdrage te leveren aan
  • de kwaliteit van het rekenkamerwerk
  • positieve doorwerking van het rekenkamerwerk
  • het publieke debat over het rekenkamerwerk.
• De NVRR als vereniging te professionaliseren en toekomstbestendig te maken.

Dit doet de NVRR onder andere door het overzichtelijk ontsluiten van rekenkamerrapporten en andere kennis, het maken van handreikingen, het bieden van een platform voor discussies en dilemma’s en het ondersteunen bij het verder professionaliseren van rekenkamers. Hierbij hoort ook het organiseren van het jaarlijkse NVRR-congres, kringbijeenkomsten en het aanbieden van cursussen en webinars.
Veel rekenkamers merken de effecten van de Wet versterking decentrale rekenkamers en zij hebben ondersteuning nodig bij de noodzakelijke transitie. De NVRR biedt deze ondersteuning bieden.

De NVRR wordt geleid door een collegiaal vrijwilligersbestuur en ondersteund door een professioneel verenigingsbureau en een directeur. In het bestuur is een vacature ontstaan voor de functie van voorzitter.

Voorzitter

Als voorzitter van de NVRR:

• bepaal je samen met de bestuursleden de koers en houd je toezicht op de ontwikkeling van beleid en strategie;
• ben je woordvoerder namens de vereniging;
• heb je visie op en kennis van het vakgebied en/of specifieke aandachtsgebieden;
• kun je goed samenwerken, verbinden en communiceren met andere bestuursleden, verenigingsleden, directeur, bureau en betrokken buitenstaanders;
• ben je in staat samen met bestuur en leden de vereniging verder te professionaliseren en toekomstbestendig te maken;
• ben je in staat om met in- en externe stakeholders samen te werken, ideeën te vormen en concrete plannen uit te voeren;
• leid je de bestuursvergaderingen en sta je voor resultaatgericht besturen;
• stuur je, samen met de overige bestuursleden, het secretariaat en de directeur aan;
• ben je in staat ideeën te genereren, deze uit te dragen en in de praktijk tot uitvoering te (laten) brengen;
• ben je een inspirerende persoonlijkheid met gezag, tact, kennis van zaken, daadkracht en humor;
• ben je bereid om een eigen rol te vervullen in het bestuur en actief bij te dragen aan de teamontwikkeling, het eigen belang weet je daaraan ondergeschikt te maken;
• woon je alle (digitale/fysieke) bestuursvergaderingen (zes per jaar) bij en beide algemene ledenvergaderingen en bereid je die mede voor.

De ideale kandidaat

• heeft enige jaren bestuurservaring (bij voorkeur ook als voorzitter);
• heeft een relevant netwerk binnen de wereld van de rekenkamers en rekenkamercommissies;
• heeft een relevant netwerk en/of is bereid hier in het kader van de NVRR aan te bouwen;
• beschikt over omgevingssensitiviteit
• heeft een relevant netwerk binnen collega-verenigingen van provincies, gemeenten en waterschappen; raads- en Statenleden, griffiers.;
• is een verbindende persoonlijkheid die oog heeft voor de belangen van kleine en grote rekenkamers.

Nadere informatie

• Aan een bestuursfunctie is de door het Rijk vastgestelde vrijwilligersvergoeding verbonden, in 2023 is dit €1900.
• Er is een onkostenregeling voor reis- en verblijfskosten.
• De functie wordt in principe voor minimaal vier jaar vervuld (één bestuurstermijn, maximaal 2 keer verlengen is mogelijk).
• Geschatte tijdsinvestering: vier uur per week (met pieken van acht).
• Binnen het bestuur is een taakverdeling. De specifieke portefeuilles, functies, taken of projecten worden gezamenlijk verdeeld.

Procedure

Voel je je aangesproken door deze vacature? Je kunt je motivatie en cv uiterlijk 28 mei mailen naar info@nvrr.nl.
Voor informatie over de vacature kun je mailen met Etienne Lemmens, plaatsvervangend voorzitter van de NVRR, via info@nvrr.nl.
Geschikte kandidaten nodigen wij uit voor een gesprek met de selectiecommissie, gevolgd door een kennismakingsgesprek met het voltallige bestuur. Vervolgens wordt de kandidaat-voorzitter voor benoeming voorgedragen aan de Algemene Ledenvergadering van de NVRR.

Rekenkamer(commissie)s kunnen te maken krijgen met verzoeken in het kader van de Wet open overheid (Woo), voorheen de Wob. De NVRR vreest dat daarmee de onafhankelijkheid en de betrouwbaarheid van de onderzoeken in het geding komen. Bijvoorbeeld als verslagen van interviews die in vertrouwen zijn afgenomen door middel van een Woo verzoek openbaar kunnen worden gemaakt. Daarom willen we graag informatie en jurisprudentie verzamelen. Om rekenkamers die er mee te maken krijgen te ondersteunen en om richting het Ministerie het vraagstuk duidelijk te maken en indien nodig tot nadere regelgeving aan te zetten.

Tijdschrift voor Toezicht is een wetenschappelijk tijdschrift van, voor en door experts die zich beroepshalve bezighouden met het onderwerp toezicht in al zijn facetten. Het wil een brug slaan tussen wetenschap en praktijk en faciliteert dat uiteenlopende disciplines van elkaar kunnen leren. Tijdschrift voor Toezicht brengt in 2024 een themanummer uit over toezicht met en vanuit een maatschappelijk perspectief.

‘Goed toezicht vanuit maatschappelijk perspectief: verschuivingen in wederzijdse verwachtingen en relaties’

Van publieke toezichthouders wordt in toenemende mate verwacht dat zij in contact staan en in gesprek zijn met ‘de samenleving’. Toezichthouders moeten oog en oor hebben voor maatschappelijke geluiden en ontwikkelingen (responsief), urgente maatschappelijke risico’s actief publiekelijk agenderen (reflectief) en hierop hun toezicht afstemmen en inrichten (reflexief). Deze maatschappelijke en politieke roep om toezicht dat zich anders en beter verhoudt tot de samenleving past in een algemene trend van veranderende verwachtingen en daarmee een herijking van (publiek) toezicht. Van toezichthouders wordt niet alleen handhaving van wet- en regelgeving verwacht, maar ook dat zij in hun toezicht oog hebben voor de meestal breder gedefinieerde publieke belangen. Daarnaast zouden publieke toezichthouders ook een grotere rol moeten spelen in de checks and balances binnen de democratische rechtsstaat. Verwachtingen die mede ontstaan zijn, zo lijkt het, naar aanleiding van een aantal schokkende incidenten in de publieke dienstverlening (Kinderopvangtoeslag, Aardgasschade) en de daarmee samenhangende vertrouwenscrisis tussen kabinet en parlement (informatievoorziening en bestuurscultuur).

Deze veranderende rolopvatting en daarmee ook veranderende relatie met de samenleving roept diverse vragen op. Wat betekenen deze veranderde verwachtingen van toezicht voor relatie tussen toezichthouders en ‘de samenleving’? Welke maatschappelijke ontwikkelingen spelen daarbij een cruciale rol en welke effect heeft dat op toezichthouders? Welke risico’s of kansen levert dat op en hoe gaan toezichthouders daar mee om? En wat betekenen veranderingen in de relatie tussen toezichthouderes en burgers, bedrijven en instellingen (al dan niet als ondertoezichtstaande) voor de relatie tussen toezicht, uitvoering, beleid en politiek?

De redactie van Tijdschrift voor Toezicht wijdt een nummer aan deze observaties en bijbehorende vragen.
Mogelijke onderwerpen voor bijdragen zijn:

• analyse van veranderende verwachtingen van en relatie tussen toezicht en maatschappij
• de maatschappelijke perceptie van (de reputatie en het gezag) van toezichthouders
• Internationale vergelijking van de relatie tussen burgers en toezichthouders
• good practices/lessons learned van toezichthouders t.a.v. een maatschappelijke oriëntatie
• kansen en risico’s van betrekken van de maatschappij/burgers in het toezicht
• juridische en staatsrechtelijke aspecten van maatschappelijke georiënteerd toezicht
• effecten van maatschappelijke veranderingen op de relatie toezicht-uitvoering-beleid en politiek

Waar zijn we naar op zoek?

Voor dit themanummer zijn we op zoek naar verschillende soorten bijdragen:

Wilt u een bijdrage leveren?

Heeft u een concreet voorstel voor een bijdrage over dit thema (max. 500 woorden)? E-mail dit voorstel dan vóór 1 juni 2023 naar tvt@boomdenhaag.nl.
Uit de inzendingen zal de redactie voorstellen selecteren voor een bijdrage aan het themanummer van Tijdschrift voor Toezicht. De deadline voor inzending van de volledige bijdragen is 18 december 2023.
De verwachte publicatie van dit themanummer is in april 2024.

Het DoeMee onderzoek naar de ondersteuning van de volksvertegenwoordigers wordt door de deelnemers gewaardeerd. Dit geldt zowel voor de aanpak als de opgeleverde producten. De ondersteuning van het uitvoerende bureau krijgt van meerdere rekenkamers een 9 en de communicatie was voor de meeste goed. Over de gebruikte vragenlijsten zijn wat kritische noten gekraakt. Deze bleek ondanks uitgevoerde testen op onderdelen multi-interpretabel en soms ingewikkeld om te begrijpen. Van de producten is de waardering voor het algemene rapport het grootst. Tegelijkertijd is het voor meerdere rekenkamers nog wel zoeken wat ze precies met de producten kunnen. Een bijeenkomsten waarbij Rekenkamers hierover met elkaar van gedachten kunnen wisselen, zou standaard onderdeel van het proces moeten zijn.

Veruit de meeste deelnemers willen bij het volgende DoeMee onderzoek graag weer meedoen, waarbij één rekenkamer er zelfs een abonnement op zou willen. En dat was niet bedoeld als grapje!

De NVRR leert van elk DoeMee-onderzoek en dankt de deelnemers voor het invullen van de enquête.

Met 130 aanmeldingen hadden we vrijdag 31 maart een drukbezocht congres. Plenaire sprekers boeiden en prikkelden de zaal: Thijs Jansen over modern gezag, Klaartje Peters over de missie van de rekenkamer en Katrien Termeer van de ROB over het herwinnen van gezag Er waren bijvoorbeeld vragen over hoe deze bijdragen lokaal toegepast zouden kunnen worden, een thema dat expliciet terugkwam in de workshops. De rekenkamercommissie Dordrecht gaf een workshop over hoe je als rekenkamer zichtbaar bij en actueel voor de raad kunt zijn. De waterkring had een workshop met Klaartje Peters over rekenkamers in waterschappen (de opkomst van leden uit waterschappen was dit congres heel goed)! Ook werd er in een workshop verder gedacht over het DoeMee onderzoek 2024 naar de energiebesparingsplicht met de Rekenkamercommissie Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg en Jelle Kramer van Adromi. In de workshop ‘Rekenkamer, doe ertoe!’ werd er met de ROB verder gewerkt aan het thema dat Katrien Termeer plenair aansneed. De laatste workshop was met de Zuidelijke Rekenkamer over de rekenkamer en gezagwaardig openbaar bestuur: over onderzoek dat je als rekenkamer zou kunnen doen naar het gezag van het bestuur.

Wij kijken terug op een succesvol congres en hopen jullie te zien op ons mini-symposium (22 juni) en ons jubileumcongres (11 oktober)!

Het NVRR transitieteam heeft meegedacht en meegeschreven aan de modelverordening op de rekenkamer van de VNG. De VNG maakt uiteindelijk haar eigen afweging over de modelverordening. Daarom heeft de NVRR een paar kanttekeningen en aanvullingen bij de verordening:

1. Nieuwe verordening voor de rekenkamer? Neem dit beslispunt mee in het besluit

De raad/het algemene bestuur besluit dat de contractuele verplichtingen die de {verwijzing naar huidige rekenkamer(commissie) invoegen} is aangegaan, overgaan op de met deze verordening ingestelde rekenkamer.
NB: dit neem je mee in het besluit waarmee de verordening aangenomen wordt, niet in de verordening zelf.

Toelichting:
Als lopende onderzoeken van de rekenkamer nog niet zijn afgerond wanneer je de nieuwe verordening aanneemt, kunnen deze feitelijk worden voortgezet door de (nieuwe) rekenkamer onder de nieuwe verordening. Het is goed dit in het raadsbesluit vast te leggen. Als de raad een nieuwe rekenkamer instelt en er zijn nog niet-afgeronde onderzoeken is dat een moment waarop de raad in overleg met de nieuwe rekenkamer kan besluiten hoe er met de onderzoeken van de rekenkamer(commissie) verder wordt omgegaan. Dit kan het beste per geval bekeken worden.

De onafhankelijke rekenkamer (als rechtsopvolger van de rekenkamerfunctie) kan vervolgens de onderzoeken voortzetten, of kan besluiten dat niet te doen. Het is denkbaar dat voor lopende onderzoeken een externe onderzoeker of onderzoeksbureau is ingeschakeld. Wat de consequenties dan zijn van het stopzetten van die opdracht is vanzelfsprekend ook afhankelijk van contractuele voorwaarden. Dat is in wezen niet anders dan in de algemene situatie waarin een rekenkamer(commissie) besluit om een onderzoek vroegtijdig te beëindigen.

2. Ondersteuning

Art. 5.2 van de modelverordening toont niet alle mogelijke varianten voor ondersteuning van de rekenkamer. Daar staat dat het college die ondersteuning benoemt. Er zijn echter 3 varianten voor het regelen van de ondersteuning:

1. ambtelijke ondersteuning van de rekenkamer die op de griffie werkt of gaat werken, wordt benoemd door de raad. (Artikel 107e lid 2 Gemeentewet stelt dat de raad de op de griffie werkzame ambtenaren benoemt). De rekenkamer kan dus ook een secretaris werven en afspraken maken met de griffie dat deze op de griffie werkzaam wordt.
2. ambtelijke ondersteuning die niet op de griffie is/wordt ondergebracht (maar in de ‘reguliere’ ambtelijke organisatie), wordt benoemd door het college. Dit is de variant die de modelverordening noemt. (Artikel 81j lid 2 Gemeentewet stelt dat het college op voordracht van de RK besluit over arbeidsovereenkomsten voor ambtenaren die de RK ondersteunen)”.. Die ondersteuning mag dan enkel werken voor de rekenkamer! (artikel 81j lid 3 Gemeentewet: “De ambtenaren die werkzaamheden verrichten voor de rekenkamer, verrichten niet tevens werkzaamheden voor een ander orgaan van de gemeente, met uitzondering van de op de griffie werkzame ambtenaren.
3. Als je niemand kunt of wilt aanstellen, dan is het inhuren van ondersteuning (een ZZP-er of een bureau) een derde optie.

3. Klankbordgroep/begeleidingscommissie raad

In de modelverordening wordt over een klankbordgroep gesproken. Gezien de discussie voorafgaand aan de wet versterking, is het wat de NVRR betreft verstandiger om te spreken over een begeleidingscommissie. Hoewel de naam begeleidingscommissie anders zou kunnen doen vermoeden, is dit een overlegorgaan dat de onafhankelijke positie van de rekenkamer niet aantast.

4. Vergoeding

In de modelverordening ontbreekt bij de vergoeding van rekenkamerleden de optie voor een vergoeding per uur, deze staat wel in de implementatiehandleiding.

Wie is Linze?

Laat ik dit in trefwoorden proberen te vertellen: Fries van geboorte, gepromoveerd bestuurskundige, voormalig Statenlid (maar al jaren partijloos), natuurliefhebber, boekenlezer, reiziger, geïnteresseerd in geschiedenis, samenwonend in Leeuwarden (via Rotterdam en Dordrecht), persoon met meningen en respect voor meningen (mits onderbouwd) en met zorgen over (gebrek aan) ontwikkelingen in onze democratie.

Hoe ben je in de wereld van rekenkamers terecht gekomen?

In 2019 heb ik de overstap gemaakt van de universiteit naar de rekenkamerwereld en ben ik directeur-secretaris (nu: secretaris-directeur) geworden van de Noordelijke Rekenkamer.

Wat zijn je speerpunten als (nieuw) bestuurslid?

Rekenkamers veel meer op de kaart zetten bij beleidsmakers. Daarnaast moeten we rekenkamers mijns inziens niet alleen zien als een ‘hulptroep’ van de volksvertegenwoordiging, maar als een onmisbare instantie voor publieke verantwoording. Daar is een professionele en zelfkritische vereniging voor nodig. En we moeten ernaar streven dat zo veel mogelijk mensen die een rol spelen in rekenkamers actief betrokken zijn bij de vereniging en haar Kringen, ook als dat veranderingen in de organisatiestructuur vergt.

Wat vind jij belangrijk in de nieuwe wet versterking decentrale rekenkamers?

Persoonlijk ben ik blij dat colleges (B&W, GS, DB) voortaan elk jaar moeten rapporteren wat zij met de rekenkameraanbevelingen gedaan hebben; laten we proberen daar als rekenkamers een rol in te krijgen. Verder vind ik het een goede ontwikkeling dat alle rekenkamers voortaan onafhankelijk moeten zijn (ook al weet ik dat lang niet iedereen dat met me eens is). De transitie is een mooi moment om goed na te denken over de relatie tussen rekenkamer en volksvertegenwoordiging. Derde pluspunt is dat waterschappen rekenkamers moeten hebben.

Welke vraag die we niet hebben gesteld zou je graag willen beantwoorden? En wat zou je antwoord zijn?

Wat hoop je vooral niet aan te treffen? Ik kan het beste werken in een omgeving zonder opgeblazen ego’s, zonder schijnheiligheid en onwaarachtigheid, waar mensen een gezamenlijk doel nastreven, op zakelijke en aangename wijze, met een vleug humor.